مثل های اعتقادی در قرآن

مثل اول: اندیشه ی پاک مانند در خت پاک واندیشه ی خبیث مانند درخت خبیث.

«أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرةٍ طَيِّبَةٍ …. وَمَثلُ كَلِمَةٍ خَبِيثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ … .[1]؛آیا ندیدی چگونه خداوند « کلمه طیبه» و( گفتار پاکیزه راب ه درخت پاکیزه ای تشبیه کرده…. (همچنین) « کلمه خبیثه» و(سخن آلوده) را به درخت ناپاکی تشبیه کرده… .»

در آیات فوق که از جمله زیباترین وشیواترین مثل های قرآنی است ، ایمان وکفر وفواید وآثار آن در زندگی بشر در قالب تصاویر بدیعی به زیبایی تمام ترسیم شده است .بنابر اعتقاد مفسران مقصود از کلمه ی طیبه در این تمثیل، همان اصل توحید وخدا شناسی است که رد زمین روح مؤمن روییده [2]وسایر عقاید حقه براساس آن وروی آن تنه ، جوانه می زند وفضایل اخلاقی هم از آن جوانه ها منشعب می شود وهمچنین اعمال صالحه به صورت میوه از آنها سرمی زند .[3]

ومقصود از کلمه ی خبیث وناپاک ، همان کلمه ی کفر وشرک، همان گفتار زشت وشوم، همان برنامه های گمراه کننده وغلط ، همان انسانهای ناپاک وآلوده ، وخلاصه، هر چیز خبیث وناپاک است.[4]پس به طور اجمال می توان گفت که اعمال انسان، میوه های وجود انسان است ، اخلاق انسانی شاخه های وجود انسان است ، عقاید اناسن ریشه های  درخت وجود انسان است واساساً روح انسان جز درخت نیست ؛ درختی پرریشه وپرشاخه وپرمیوه وپربرگ، درختی که در این دنیا انسان باید خودش پیوند بزند ودر این دنیا است که این دردخت ، درخت « طوبی » یا «زقوم» می شود.[5]

مثل دوم: شرک سقوط از آسمان توحید

«حُنَفَاء لِلَّهِ غَيْرَ مُشْرِكِينَ بِهِ وَمَن يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَكَأَنَّمَا خَرَّ مِنَ السَّمَاء … .[6]؛ در حالى كه گروندگان خالص به خدا باشيد نه شريك‏گيرندگان [براى] او و هر كس به خدا شرك ورزد چنان است كه گويى از آسمان فرو افتاده … .»

در این آیه مشرک را در شرک ورزیدن وسقوطش از درجات انسانیت ، به هاویه ی ضلالت وشکار شیطان شدنش را ، تشبیه کرد به کسی که دارد از آسمان سقوط می کند وعقاب لاشخور اورابه سرعت بگیرد ویا باد او را به مکانی « سحیق» یعنی بسیار دور پرتاب کند.[7]

درحقیقت ، آسمان کنایه از « توحید» است وشرک سبب سقوط از این آسمان می گردد ودراین سقوط یا گرفتارهوی وهوسهای سرکش می وشد ویابه دست طوفان مرگباری که گویا کنایه از شیطان است می افتد وسر انجام، تمام سرمایه های انسانی را از دست خواهد داد.[8]

نویسنده: اعظم امان اللهی