مقدمه:
توسعه ی ارتباطات باسرعتی شگرف وبی اعتنا به مرزهای سنتی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و حقوقی مجموعه ای نوین از چالش ها و فرصت ها را فرا روی جوامع قرار داده است وجنبه های گوناگون حیات بشری را متأثر ساخته است.
پیوستگی و پیچیدگی جوامع انسانی در عصر ارتباطات ، بیش از هر چیز به مدد توسعه رسانه ها و ابزارهای رسانه ای محقق شده است. ماهواره یکی از مؤثرترین، فراگیرترین و مقبول ترین رسانه ها در دنیای کنونی است که برخی تحلیل گران مسائل اجتماعی بخاطربرخورداری از انواع گوناگون مؤلفه های تأثیرگذاردرصدرفهرست توجهات خودقرارداده اند.فارغ ازتمامی پیامدهای مثبت ومنفی این پدیده،آن چه اهمیت ویژه می یابد انفعال و بی اختیاری جوامع در رد یا قبول اموج بی امان وشتابان رسانه ای است. بی گمان این امرناقض حاکمیت ملی و موجب اختلال در مبانی امنیت ملی کشورها وتضعیف بنیان خانواده هاست.
عصری که درآن هستیم ، ازسویی عصر ارتباطات و یا به قول برخی عصرکامپیوتر، ماهواره و اینترنت است و ازسوی دیگر، همه ی امکانات تکنولوژیکی جدیددردست کشورهای ابرقدرت و استعمارگری است که با استیلای فرهنگی سعی دارند ارزش ها و سنن دیرپای جهان سوم و کشورهای درحال توسعه رادرهم بشکنند و پایمال نمایند .آنان با از خود بیگانه کردن ملل محروم ،آغوش دروغین خود را به سوی آنان بازکرده و دایه ی بهتر از مادر شده اند . ماهواره ها به عنوان یکی ازاساسی ترین وبنیادی ترین ابزار جنگ روانی در دست اجانب این نقش حساس را ایفا می نمایند .قابلیت هایی که آن ها دارند این است که با تحت پوشش قرار دادن کشورها آن ها را بسان مرغی به دام انداخته و اسیرخود می نمایند،کشورهای مزبورتبدیل به ابزاری شده اندکه قدرت های استکباری توسط آن ها می توانند راحت تر از پیش دست به تهاجم فرهنگی و جنگ روانی بزنند . امواج سرطانی قمرهای مصنوعی، عامل بیماری روانی مخ افراد بخصوص قشرجوان وتنوع طلب جوامع عقب نگه داشته می باشند.این جاست که اهمیت شناخت ماهواره ها و تأثیرات روانی آن و نیزمقابله اصولی با این پدیده ی انسانی آشکار می گردد و در این پژوهش سعی شده اثرات مضر ماهواره بر نظام خانواده مورد بررسی قرارگیرد.

>

فصل اول

مفهوم شناسی ماهواره
مفهوم ماهواره
علل گرایش به ماهواره
پیامدهای استفاده از ماهواره

مفهوم ماهواره
رسانه معادل واژه انگلیسی mass media ، mediaومی تواندبه تمامی وسائل ارتباط جمعی اعم از روزنامه، نشریات ،کتاب، تلویزیون، رادیو، ماهواره، اینترنت و…اطلاق گردد. اما در ادبیات رایج عموماً واژه رسانه ها را به تلویزیون، رادیو و ماهواره محدودمی نمایند. واژه ماهواره به تمامی تجهیزاتی اطلاق می شود که درمدارزمین قرارمی گیرد.و با مقاصد مختلف ازجمله مقاصدعلمی وتحقیقاتی، مقاصدسیاسی وجاسوسی، مقاصدفرهنگی، اجتماعی وتفریحی و…طراحی و به فضاپرتاب می شود و از زمین کنترل و هدایت می گردد.
انواع ماهواره: مخابراتی، ردیابی، هواشناسی، نظامی، منابع زمینی وتلویزیونی .
علل گرایش به ماهواره
درخصوص سبب شناسی گرایش به برنامه های ماهواره ای در میان مخاطبان موارد متعددی را متناسب با وضعیت عمومی هرکشور و جامعه می توان مطرح نمودکه مهمترین و شاخص ترین آن ها موارد ذیل می باشد:
1- ضعف رسانه های داخلی درجذب مخاطب
2- کم توجهی به نیازهای جوانان درتولید برنامه
3- جذابیت برنامه های ماهواره ای
4- تنوع برنامه های ماهواره ای
5- کاهش حساسیت تربیتی درخانواده
6- کاهش باورهای دینی
7- عدم آگاهی ازآسیب های ماهواره ای
8- فرزندسالاری وتبعیت محض والدین ازمطالبات فرزندان
پیامدهای استفاده ازماهواره:
به عقیده آلوین تافلر نویسنده اجتماعی: تکنولوژی ماهواره و رسانه های جدید فرهنگ ملی را از هم می پاشد و
این ارتباط متقاطع تهدیدی برای هویت ملی استکه حکومت هابرای اهداف شخصی خودسعی درانتشارآن دارند.
پیامدهای منفی ماهواره
1-ماهواره واقعیت ها را به تصویرنمی کشد و به افراد مجال اندیشیدن نمی دهد.
2- اعتیاد به برنامه های ماهواره مانند اعتیاد به موادمخدر و یرانگر بنیادهای اخلاقی و خانوادگی واجتماعی است.
3- ماهواره می تواند افکار جوانان را در مسائل سیاسی واقتصادی و…تغییردهد.
4- تماشای ماهواره برای نوجوانان بلوغ زودرس می آورد و برای جوانان نیازمند ازدواج مشکل اخلاقی ایجادمی کند.
5- تماشای ماهواره اعتیاد به تماشا می آورد به طوری که اگرقطع شوداحساس کمبود و بی حوصلگی مرضی ایجاد می کند.
6- ماهواره موجب بی علاقگی به مطالعه و از لحاظ روانی ذهن افراد را منفعل می کند و از لحاظ عاطفی نیز مبلغ پرخاشگری وستیزه جویی است.
7- تماشای ماهواره ذهن و اندیشه جوانان و نوجوانان را تسخیرکرده و از فعالیّت های سازنده اجتماعی دور می کند.
وضعیت فعلی ماهواره درجهان:
از طریق ماهواره تبادل اطلاعات و فرهنگ و…به سهولت و با سرعت انجام می شود ولیکن به صورت یک سویه. طبق آخرین آمار سایت های معتبر در صنعت ماهواره درحال حاضر90 ماهواره در جهان فعالیت دارند. ماهواره های تلویزیونی موجود برای حدود 7000 شبکه تلویزیونی امواج را ارسال می کنند. از بین 90ماهواره بین30 تا 35 ماهواره آسمان ایران را پوشش می دهندوحدود3000 شبکه تلویزیونی را برآسمان ایران پوشش می دهند و اگر شبکه های کارتی یاکدشده ازآن کسرشود باز هم1700شبکه کدنشده یا باز در ایران قابل دریافت است.
تعدادشبکه های فارسی زبان درحال حاضر به40شبکه می رسدوبه طورمیانگین سالانه5شبکه به آن هاافزوده می شود. امروزه 2500شبکه ی ماهواره ای قابل دریافت درایران هستند.
بیش از 18000 شبکه تلویزیونی و9000شبکه رادیویی درحال پخش از ماهواره ها هستند .388 شبکه به پخش فیلم مشغولند. 174شبکه به تبلیغ کالاهای لوکس و مدگرایی مشغولند .50 شبکه فارسی زبان درحال پخش برنامه هستند. 454شبکه به ترویج سکس می پردازند. 138شبکه همجنس گرایی را اشاعه می دهند.235 شبکه مبتذل وجودداردکه روابط جنسی چندنفره را در دستور کاردارند.81 شبکه سکس تک نفره را ترویج می دهند.214شبکه وابسته به رژیم صهیونیستی در پوشش کارناوال های شادی هستند.100شبکه به تضادواختلاف بین مذاهب وترویج لائیک می پردازند.
این شبکه ها و در رأس همه ی آن هاشبکه های ماهواره ای (فارسی وان) و ( من وتو ) وزمزمه ، جم تی وی، پی ام سی و…برخی ازجوانان وخانواده های ایرانی را به سمت خودکشیده ودرحال پخش فیلم های مستند و سریال های خارجی هدفدار با دوبله ی فارسی می باشد و هدف آنان اشاعه ی فرهنگ غربی، عادی سازی مصرف مشروب خواری در بین خانواده ها،ترغیب جوانان به ارتباط نامشروع وخیانت زناشویی،تجمل گرایی و تن پروری را تبلیغ می کندکه همه ی این هادرتضادکامل ارزش های اصیل ایرانی واسلامی قراردارد . برخی دیگر از این شبکه ها با نمایش اعمال خشونت باروکشتار وخون آشامی نیزصحنه های هیجان انگیز و یا غیر اخلاقی در فزونی وتشدید اعمال انحرافی بزه اثر بسزایی دارند. جامعه شناسان معتقدند گرداندگان شبکه های ضد اخلاقی ماهواره ای با تولیدبرنامه هایی که درتضادکامل با ارزش های ایرانی،اسلامی هستند.به دنبال تبلیغ سبک زندگی غربی هستند و علت تأکیدآنان برروی نسل جوان این است که تقریبا˝ اکثرکشورهای درحال توسعه، بالاخص کشور عزیزمان ایران دارای نسل جوان بیشتری است ودلبستگی جوانان به رسانه های جمعی فزون تر است. راه اندازی شبکه های تلویزیونی ماهواره ای یکی ازروش های مهم جنگ رسانه ای امریکاعلیه ایران است .این شبکه ها، اکثرا در امریکا استقرار داشته و از طریق اجاره کانال های ماهواره ای تصاویرخودرابه مناطق مختلف جهان به خصوص ایران مخابره می کنند.

 

 

 

 

 

 

فصل دوم

ماهواره و خانواده

تأثیر ماهواره بر خانواده
اثرات مخرّب و نابود کننده ماهواره بر خانواده

 

 

 

 

تأثیرماهواره برخانواده
استفاده صحیح از ماهواره توسط افراد متخصص وکارشناس می تواند در بدست آوردن نیازهای اطلاعاتی، اقتصادی ،پژوهش و…کمک نماید اما ماهواره با جذبه خاصی که دارد بیش ترین خانواده ها نفوذ وگسترش یافته است و متأسفانه خانواده هانیزبه استفاده اصولی ازآن ناآگاهندوبرخی ازشبکه های مبتذل و مخرب نیزازهمین فرصت استفاده نموده ودرلباس خیرخواهی ولی بانقشه های شوم خودبنیان خانواده هاراهدف قرارداده اندواثرات بسیار ویرانگری را بر شالوده ی خانواده ها وارد می سازند رشد ناهنجاری ها ، انحرافات اجتماعی واخلاقی و عاطفی و… ازجمله گسترش معضل بدحجابی دربین قشرجوانان نمونه هایی از این آفت وآسیب درجامعه محسوب می شودکه با اصول و ارزش ها و اعتقادات،فرهنگ و باورهای دینی ما در تضادآشکار می باشند .لذا می توان گفت سرچشمه خیلی از طلاق ها و جدایی ها و اختلافات و درگیری های خانوادگی دراجتماع ناشی ازعامل ماهواره است .باکمال تأسف خانواده ها بدون اطلاع و توجه به اثر زیانبار ماهواره آن را بدون هیچ مقاومتی به حریم خصوصی شان وارد نموده و در نتیجه ناخواسته فرزندانشان را با ارزش ها و فرهنگ جامعه غربی آشنا می سازند فرهنگی که سراپابی بند وباری و غفلت و دور شدن ازمسیرانسانیت وغوطه ورشدن در باتلاق گمراهی و تباهی است.
ریشه این بدبختی ها را خودمان به خانواده تحمیل کرده ایم وخودمان رانیزمقصرنمی دانیم زمانی که کودکان و نوجوانان درسنی قرار دارندکه زیربنای تربیتی و شخصیتشان ریخته می شودآن ها را با انواع برنامه ها و فیلم های مسموم رها می کنیم تا هرآن چه را که برای امیال خود بخواهند بدست آورند و در یک محیط ناسالم بزرگ شوندکه واکنش آن برای آنها بسیارگران تمام خواهد شد.آیا به نظرتان رها نمودن فرزندان درچنین فضای شهوت انگیزی کاری منطقی است ؟ قضاوت دراین باره را به عهده خودتان می گذارم. نیمی از نابسامانیها و مشکلات روحی جوانان درجامعه ناشی از عوارضی جنسی است جوان بی تجربه دراین دوران حساس و بحران خیز نیاز به آموزش و نظارت و مراقبت های ویژه والدین را می طلبد او هرگزنمی تواند با مشاهده برنامه های وسوسه انگیزخواهش های نفسانی خود را بدون پاسخ بگذارد در نتیجه به غرایز خود جواب مثبت می دهد و در این صورت است که زمینه برای انحطاط وسقوطش درمنجلاب های فساد مهیا خواهد شد.
اثرات مخرب ونابودکننده استفاده ازماهواره
1-ترویج خشونت : شاید بتوان یکی از آشکارترین آسیبی که با گسترش استفاده از ماهواره درخانواده ها دچارآن شده ایم را ترویج خشونت دانست . همین چند وقت پیش بودکه خبرگذاری ها خبری وحشتناک را مخابره کردند.جوانی تحت تأثیرماهواره اقدام به قتل خواهروخواهرزاده کودک خویش کرده بود . دربرنامه های تولید شده درتلویزیون های ماهواره عموما صحنه های خشن بدون سانسور و توجه به سن مخاطب به وفور نمایش داده می شود ، و مسلما افراد چه بخواهند و چه نخواهند دیدن چنین صحنه هایی در ضمیرناخود آگاه آنان تأثیرمی گذارد.گاهی این صحنه ها به حدی هنرمندانه و واقعی ساخته شده اندکه افراد با دیدن این صحنه گویی دارندآموزش نحوه بروز خشونت در چنین شرایطی را می بینند ، وهمین مطلب سبب می شود ، افرادی تحت تأثیر ماهواره درشرایط مشابه ازخودشان رفتارهایی خشونت آمیز بروز دهند.
2.سست شدن بنیان خانواده: از دیگر تبعات حضور بدون کنترل وحتی باکنترل ماهواره درخانواده است .ورود ماهواره به خانه رامی توان به منزله ی ورود یک فرد نامحرم و لاابالی دانست که دوست ناباب برای فرزندان است ، درصدد اختلاف افکنی بین زن وشوهرهاست ، به ناموس افرادچشم طمع دارد ، دین افراد را می گیرد ، مرزها و حریم های خانواده را می شکند ، به آسانی حقیقت های سیاسی و اجتماعی را وارونه جلوه می دهد، دزد وقت افراد است و اگر بتواند سری هم به کیف پول افراد خواهد زد.خرید ماهواره به منزله دعوت این فرد ناباب به منزل هاست.مجاز شمردن خیانت زن به شوهر و زشتی زدایی از روابط قبل از ازدواج وحتی حاملگی بدون روابط قانونی،اهانت به والدین و بی توجهی به آن ها ،نفوذ جادو و طلسم در زندگی روزمره بازیگران همه وهمه باعث شده فیلم ها و سریال های ماهواره ای به طور هدفمند عفت و اخلاق اجتماعی را نشانه گیری کنند.
1-2. دختران فراری : ازمهم ترین کارکردهای سریال ها و فیلم های پخش شده در ماهواره، القا آزادی درخارج ازخانه هاست ، به این معناکه افراد مخصوصا دختران جوان را که به صورت سنتی و فرهنگی در خانواده ها با محدویت هایی روبرو هستند را دچارحس زندانی بودن درخانه می کنند .این فرایند روانی به صورت خیلی ساده بامقایسه دختران موفق یا آزاد سریال ها و فیلم ها با وضعیت دختران قربانی در ذهن وی شکل می گیرد.وکم کم باعدم مدیریت صحیح درخانواده هاتبدیل به یک عقده و در نتیجه فرار یا رویگردانی دختران جوان از فضای امن خانه می گردد.چنین پدیده ای درخانواده هایی که ازساختاردرستی برخوردار نیستند، شدیدتر است.
٢-٢. بد جحابی و زنان خیابانی : طبیعی است که وقتی درخانواده ها، بدون هیچ محدودیتی اعضای خانواده پای ماهواره می نشینند و فیلم هایی را می بینندکه برای خانواده مناسب سازی نشده است، و بی حجابی درآن به عنوان یک امرعادی موج می زند، به مرور ازحجاب ارزش زدایی شده و زنان خانواده ترجیح بدهندکه با حجاب کم رنگ تر یا بی حجاب درجامعه حضور پیدا نمایند.این مسئله با عمومی ترشدن بی حجابی وحتی استقبال نامحرمان ازحضور بی حجاب زنان درجامعه تبدیل به ایجادفضای خودنمایی برای نامحرمان ودرادامه رونددورشدن ازدیده شدن درخانواده تبدیل به پدیده زنان خیابانی یاشکل گیری روابط نامشروع بین افرادمتأهل می گردد.نمونه زشت این آسیب رامی توان دربین زنان جوانی دیدکه علی رغم متأهل بودن باآرایش های بسیار زننده به همراه دختر کودکشان که وی نیزآرایش شده است درخیابان ها دید ،زنانی که از بروز دادن رفتارهای دوستانه بامردان نامحرم درخیابان ها هیچ ابائی ندارند.
3-٢.تأثیرمنفی با روابط بین افراد ، اختلاف خانوادگی و شکستن حریم ها : وقتی افراد در برنامه های ماهواره می بینندکه افراد چقدر با انزوا طلبی وحتی مقابله با افراد خانواد ه شان ویا حتی خیانت به آن ها می توانند موفق باشند، این خانواده را به سوی اختلافات داخلی،کم اهمیت شدن نقش پدر ، ایجاد اختلاف بین زوجین و دوری فرزندان از والدین می کشاند . یا در سوی دیگر وقتی که پدر و مادری به همراه پسر یا دخترجوانشان نظاره گرتصاویرفیلمی هستندکه درآن یک معاشقه ولوخفیف صورت می گیرد ، همین مسأله موجب از بین رفتن پرده های حجاب بین افرادخانواده ودرنتیجه شکستن قبح افعال می گردد . تنها خدا می داند که در خانواده ای که قبح افعال شکسته شده باشد،چه اتفاقات بدی رخ خواهد داد.حضرت علی علیه السلام در مورد حیا فرموده اند: « الحیاء یسدان فعل القبیح » حیا از انجام افعال قبیح جلوگیری می کند. و واضح است که درنبودن حیا وشکسته شدن حریم خانواده چه اتفاقات شومی رخ خواهد داد.
3.زیرسؤال بردن فرهنگ ایثار ومقاومت : جنگ ما نشان دادکه فرهنگ ایثار و مقاومت نقطه قوت جامعه ما جهت ایستادگی ومقابله با دشمنان ما می باشد ، از این رو دشمن درهجمه ی همه جانبه فرهنگی اش حساب خاصی برای تضعیف فرهنگ شهادت و ایثار باز نموده است. دشمنان معتقدند اگر بتوانند فرهنگ ایثار و مقاومت راکه الگو گرفته از قیام امام حسین علیه السلام است ازجامعه ما بگیرند ، یکی از بال های جامعه اسلامی ما را هدف قرارداده اند. از این رو فراوان مشاهده می شودکه حس ایستادگی درمقابل دشمن را به یک حسن وظیفه در مقابل وطن تنزل می دهند، یا درسوی دیگرافرادی خائن راشهید می خوانند. جسارت به امام حسین علیه السلام وحتی تمسخرشهدا و رزمندگان نیزبه وفور در برنامه های ماهواره ای دیده می شود.
4.ماهواره خانواده را فاسد می کند : ماهواره بنیان خانواده را فاسد وآن را فرو می ریزد و الگوی زندگی را تغییر داده و حیا را درخانواده کم رنگ می کند و به همین دلیل است که الگوهای رفتاری تحت تأثیر قرارگرفته و مذهب کم رنگ می شود و این امری است که حتی خانواده هایی که از ماهواره استفاده می کنند نیز خود به مشکلات حاصل از آن اذعان دارند .در بعد سیاسی نیز بسیاری از شبکه های ماهواره ای به عنوان پایگاه و اتاق عملیاتی علیه کشورما ، فعالیت دارند و اهدافشان سیاه نمایی ، شایعه و دروغ پراکنی،تهمت ، برچسب اغتشاش و ایجاد معضلات اجتماعی است.کشور ما آسیب پذیری کمی در مقابل رفتارسیاسی شبکه های ماهواره ای دارد و بیشتر بعداخلاقی این امراست که بسیارمخرب بوده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل سوم

ماهواره و اثرات فردی و اجتماعی

اثرات فردی ماهواره
اثرات سیاسی ماهواره
اثرات ماهواره بر اقتصاد خانواده
اثرات ماهواره بر فرهنگ

 

 

 

اثرات ماهواره
ماهواره دارای اثراتی می باشدکه به اثرات فردی و اجتماعی تقسیم می شود . و اثرات اجتماعی خود به سه بخش اقتصادی ، سیاسی و فرهنگی تقسیم می شود.
اثرات فردی ماهواره
آن چه درسریال ها و فیلم های نمایش داده شده درماهواره مشاهده می شود، بازیگرانی هستندکه صرفا به خاطرزیبایی هایشان جلوی دوربین هاحاضرمی شوند، و درسرتاسر پخش برنامه زیبایی های ظاهری و جسمیشان به صورت بسیار پر رنگ نمایش داده می شود به گونه ای که محرک شهوت افراد باشد . درطرف دیگر قضیه عموم سریال ها و فیلم هایی است که برای مخاطب ایرانی و مسلمان ماهواره آماده سازی می شود، سعی می شودکه درآن برای افراد حق چشیدن روابط دیگر علاوه بر روابط زناشویی را محفوظ بداند .همین مسأله علی الخصوص در مردان موجب این می گرددکه حتی برای تفریح که شده به دنبال رفع عطش تنوع طلبی شان باشند.وحتی اگربه دلایل خودداری از انجام اعمال خارجی خودداری کنند ، ولی ذهنشان درگیراین مسئله باشد.کمترین اثراین آسیب کم رنگ شدن رابطه ی عاشقانه بین زن هاوشوهرهاوعدم رضایت وتمایل جنسی خواهدبود.
مهم ترین آسیب های ماهواره درحوزه ی فردی وشخصی، تشتت وناآرامی فکری وعدم امنیت روانی، عدم اعتماد به اطرافیان و دروغگو دانستن همه و یا اکثر افراد ، ایجاد روحیه ی دوگانگی شخصیتی در دراز مدت و بروز ناهنجاری های فردی واجتماعی، القای افسردگی و غم و ایجاد ناامیدی بویژه در بین جوانان باسیاه نمایی و مسموم کردن جو فکری،همچنین ترویج هیجان کاذب خصوصا در ابعاد سیاسی و احساسی انسان می باشد.همچنین مهمترین آسیب های ماهواره در بحث فرد درخانواده تضعیف وندیده گرفتن پیوند وحق مسلم زناشویی ، القای تجربه ی چندین باره ی عشق توسط زن و مرد حتّی بعد از ازدواج، بی فرهنگ و بی کلاس معرفی کردن والدین دارای فرهنگ سنتی و اصیل،القای این موضوع که عشق گمشده ی هرفرد، دنبال او می گردد و معرفی دوست دخترها و دوست پسرها به عنوان دوستان خانوادگی و نه حتی به عنوان عاشق و معشوق می باشد.
اثرات سیاسی ماهواره
یکی دیگر از آسیب هایی که جامعه ما با ورود ماهواره به خانه ها به آن دچارشده است ،دخالت سیاسی قدرت های بیگانه در امور داخلی کشور می باشد . این قدرت ها با راه اندازی شبکه هایی که علی الظاهر دارند سعی می کنند خیلی بی طرفانه واقعیت های رخداده را به اطلاع بینندگان بی خبر و درسانسور قرارگرفته داخلی برسانند،خیلی زیرکانه اخبارواطلاعات را جهت دهی نموده وخواسته های خویش رابه مخاطبین القا نموده و حتی گاهی پا را فراتر از این گذاشته و مستقیما از مخاطبینشان می خواهندکه به مبارزه با نظام مقدس جمهوری اسلامی بپردازند.برخی ازشبکه های ماهواره ای نیزبه شایعه سازی ،ایجاد فضای بدبینی وکاهش اعتماد اجتماعی درجامعه مشغولندکه صد البته بودجه ی آن ها نیز از طرف سازمان سیا و نهادهای مشابه تأمین می شودکه امروزه باگسترش وسایل ارتباطی جدید مانند اینترنت ، به تدریج بخش قابل ملاحظه ای ازآگاهی سیاسی مردم ازاین طریق به دست می آیدکه مردم دچار بی اعتمادی به اجتماع نشوند.
اثرات ماهواره بر اقتصاد خانواده
ترویج زندگی اشرافی و مدگرایی : نشان دادن زندگی های دارای تجمل یا راه اندازی شبکه هایی که به صورت تخصصی به نمایش لباس های گران قیمت با استفاده ابزاری از جنسیت افراد مشغولند ، وحتی شبکه هایی که به حراجی اجناس لوکس اختصاص دارند و همچنین شبکه های ماهواره ای که در قالب میان برنامه ها وآگهی ها مظاهر ضد اخلاقی را ترویج وتبلیغ می کنند و برخی رفتارهای منحرف اخلاقی (مدل های لباس ومو ) الگوگرفته ازغرب وماهواره رانمایش می دهند، همه خواسته یا ناخواسته زندگی اشرافی و مدگرایی رادرجامعه ترویج می کنندکه با جامعه دینی هیچ سنخیتی ندارد.الگوهای پوشالی از دیگرحربه های شبکه های ماهواره ای و عموما رسانه های غربی است بزرگ جلوه دادن زندگی خصوصی بازیگران یا فوتبالیست ها و متمایل نمودن افراد به زندگی خصوصی و احیانا پر از فساد این افراد باپخش مداوم اطلاعات و اخبارازآن ها ، زمینه الگوگیری افراد جوان وکم اطلاع از زندگی این افراد را فراهم می آورد ،نمونه های جوانان و نوجوانانی که در جامعه ی ماخود را عاشق،واله یا دیوانه یک هنرمند ، خواننده یا فوتبالیستی خاص می دانند از نمونه های فراوان این آسیب اجتماعی می باشد.
اثرات ماهواره برفرهنگ
رواج فحشا و بی بند و باری : دشمن که همواره اشاعه ی دینی و اعتقاد به خداوند و معنویات رامانع اصلی هدف های خودمی بینند،برای کم رنگ کردن این اعتقادات با ایجادخلل دراعتقادات قشرجوان درانحراف کشاندن وبی هویت کردن آنان می کوشد . و ارائه ی تصویرهای مستهجن و مبتذل و خلاف عفت عمومی ازطریق ماهواره ونمایش آن ها،یکی ازعوامل گسترش بی بند و باری و به فحشاکشاندن جوانان ازطریق مسائل جنسی است.
هویت شکنی :آن چه تاکنون ما را در برابر تهدیدها و توطئه ها مقاوم نگه داشته ،هویت دینی ، ملی، سنتی و فرهنگی ماست و اکنون ماهواره این سرمایه ی بزرگ را هدف قرا ر داده است.
تغییراخلاق : ماهواره در پی زخم زدن به اخلاق جامعه است. نمایش و ترویج وقاحت، بی عفتی، برهنگی مفرط و… سوغات ماهواره محسوب می شود.
بدآموزی : از مهم ترین اثرات شبکه های ماهواره ای تحت تأثیر قرار دادن ارزش ها و زیرساخت های فرهنگی جوامعی است که درآن جوامع مخاطب خود را پیدا کرده اند ،افرادی هستندکه امروزه درشیوه زندگیشان اصطلاحاتی که به کارمی برند ، حتی نوع حرف زدن و لحن کلام آن ها با فرهنگ اصیل ایرانی ، اسلامی هم خوانی ندارد.
شایعه سازی : سهم شایعه درتشکیل افکارعمومی بسیار مؤثر و سهم ماهواره در ایجاد وگسترش شایعات نیز انکار ناپذیرمی باشد زیرا ماهواره ها از سویی به علت گسترشی که یافته اند و از طرفی به دلیل دسترسی به مخاطبان متعدد می تواند به ایجاد و دامن زدن به شایعات کمک نماید و ناگفته پیداست که شایعات با موضوعات اقتصادی و سیاسی و فرهنگی می تواند بخش قابل توجهی ازسرمایه های یک جامعه را به هدر دهد.
حریم ها یا تابوهای اجتماعی و زبانی
هرجامعه ی زبانی، مجموعه ای ازحریم های زبانی داردکه باتوجه به فرهنگ آن جامعه و ارزش ها و نگرش های آن ، تابوهای زبانی نیز متفاوت است .تابوهای زبانی و رفتاری هرجامعه با جوامع دیگر متفاوت است .ممکن است برخی از اطلاعات دربرخی جوامع موجب افتخار و در بعضی دیگرموجب نفرت و سرافکندگی شود و شبکه های ماهواره ای نقش اساسی در حیا زدایی از جوامع و فرهنگ های اصیل داشته اند.
هجوم فرهنگی
ازهمان زمان که مقام معظم رهبری هشدار دادندکه دشمن در حال تدارک یک جنگ تمام عیار فرهنگی و یک شبیخون فرهنگی است باید هوشیار می بودیم ، چراکه دشمن از هر وسیله و رسانه ای که در اختیارداشت برای مورد حمله قرار دادن فرهنگ کشورعزیزمان بهره برده است و ماهواره یکی از این رسانه هاست. در بعد فرهنگی دشمن هرچه که توان داشته سرمایه گذاری کرده است تا شبکه های ماهواره ای با تهی کردن جامعه ازدرون اسباب از هم پاشیدگی جمهوری اسلامی که متکی برمردم مسلمان می باشد را فراهم آورد. دشمنان خیلی خوب فهمیده اندکه تنها راه شکست جمهوری اسلامی دورکردن مردم از اسلام وآموزه ها و فرهنگ اسلامی است.تحقیرسنت های ملی و تعظیم فرهنگ بیگانه ،تخریب هویت ملی، تلاش در جهت ترویج فرهنگ برهنگی،تکنیک زدگی و حاکمیت تکنیک درزندگی اجتماعی،تغییر و تخریب معانی و مفاهیمی همچون آزادی عقیده ،آزادی بیان ، حقوق بشر و…، تهی شدن زبان و ادبیات ملی از زیبایی های خاص خود ، ترویج مدگرایی وارائه ی مدهای آرایشی وپوششی نابهنجار ، و گسترش فرهنگ مصرف و عدم تمایل به اقدامات خلاقانه و…از نمودهای تلاش دشمن برای تخریب فرهنگ ملی و اسلامی مامی باشد.
به طورکلی می توان ابعاد جنگ رسانه ای و جنگ نرم را در چهار مورد ذکرکردکه عبارتند از:
1- مخدوش کردن چهره ی ملت ها، اقوام ومذاهب
2- تحمیل و حاکمیت ارزش ها و فرهنگ خود
3- مشروعیت بخشیدن به اعمال و توجیه رفتارخود
4- تربیت انسان های مطیع و فرمانبر دار
نشانه گیری فرهنگ دینی : درسال های اخیر شبکه های ماهواره ای راه اندازی شده توسط دولت های غربی تلاش فراوانی نموده اند تا با انواع روش ها فرهنگ دینی جامعه ما را زیرسؤال ببرند،گاهی با ایجاد شبهه،گاهی با تحقیر ، و گاهی با قدیمی یا تاریخ مصرف گذشته جلوه دادن آن. این شبکه ها هیچ ابائی ندارندکه حتی خیلی آشکارا به مقدسات مردم توهین نموده یا آن ها رامسخره نمایند .این حربه ها گاهاً تأثیرگذارنیزهست و در مواردی شاهد این هستیم که افرادکم اطلاع وحتی علی الظاهر با سواد و تحصیل کرده در دام این شبکه ها گرفتارشده وشبهه های ترویج شده را تکرارنموده و با ادعاهایی همچون روشنفکری افراد اصیل و دارای فرهنگ دینی را عقب مانده می خوانند.
الگوگیری غلط : از تلاش های شبکه های ماهواره ای ایجاد فرهنگ جایگزین به جای فرهنگ ایرانی و اسلامی و ارائه یا الگوهای شرقی نزدیک به غرب جهت هموارسازی فرهنگ پذیری افراد جامعه ما هستند.این شبکه ها با نشان دادن فیلم ها وسریال هایی ازکشورهایی که از جهاتی شباهات فراوانی با فرهنگ کشور ما دارند و همچنین در مسیرحرکت به غربی شدن هستند ، و نمونه جلوه دادن این فرهنگ ها در افرادجهت پذیرفتن الگوی فرهنگی جدید تمایل ایجاد می نمایند. نشان دادن جلوه ی خرافی از دین یکی از نمودهای این شیوه جهت تغییر الگوی فرهنگی جامعه می باشد،که در این الگو افراد ضمن حفظ وابستگی های دینی و اعتقادی ،با دین و فرهنگ اصیل فاصله گرفته و بیگانه می شوند.
نتیجه گیری فصل
ازجمله آسیب های اجتماعی ماهواره:
1-مسخ فرهنگ جهانیان ودیکته نمودن الگوها وهنجارهای تهاجمی،توسط رسانه های غربی
2-تحقیرسنت های ملی و عظیم جلوه دادن فرهنگ بیگانه
3-تخریب هویت ملی
4-افزایش جرایم توسط نمایش تصاویرخشونت بار و نزاع وکشتار
5-تکنیک زدگی وحاکمیت تکنیک درزندگی اجتماعی
6-تغییر و تخریب معانی و مفاهیمی همچون آزادی عقیده ،آزادی بیان ،حقوق بشر و…
7-تهی شدن زبان و ادبیات ملی از زیبایی های خاص خود
8-تغییرگفتمان ملی توسط بیگانه وطرح مسائل انحرافی درتوسعه پایدار
9-آموزش تفریحات ناسالم به جوانان وعادی جلوه دادن این تفریحات
10-ترویج مدگرایی و ارائه ی مدهای آرایشی وپوشش نابهنجار
11-القای شکاف میان مردم وحاکمیت
12-ارائه ی اخبارواطلاعات نارواوتحریف اخباروشایعه پراکنی
13-بزرگ نمایی نقاط ضعف و بی اهمیت جلوه دادن نقاط قوت کشورهای مورد نظر
14-تلاش برای خلق هیجانات کاذب و خلق آرمان های عوام فریب
15-تزلزل بنیان اخلاقی خانواده
16-اتلاف وقت
17-ازبین بردن روحیه ی اعتمادبه نفس و ایجاد باورهای نیهیلیستی و پوچی انگارانه میان جوانان 18-گسترش فرهنگ مصرف گرایی وگرایش به سمت کالاهای غربی و…

 

 

 

 

راهکارها و پیشنهادات
ا-فرهنگ سازی معقول استفاده ازماهواره:
١-١. سونامی تکنولوژیک رسانه ای و بستن مخاطب : در عصری که هر روزه رسانه ها شکل تازه تری به خود می گیرند و تکنولوژی های رسانه ای ترکیبی و سهل الوصول تر می شود.سخت ترین کار ممکن و شاید بیهوده جلوگیری از دسترس افراد به آن تکنولوژی رسانه ای می باشد . درعصرحاضرمنع کامل مخاطب قطعاً موجب بازدارندگی نخواهدشد و فقط انسان را مصداق(الانسان حریص علی ما منع) می کند. بهتر است دراین عصربافرهنگ سازی معقول استفاده وآگاهی دادن به مخاطب و حتی الامکان درصورت منع قانونی از سانسوربه جای حذف استفاده کرد.شاید بهتر باشد خود سیما شبکه های مفید ماهواره ای ر در دسترس مخاطبان قراردهدکاری که شروع شده ولی باید باسرعت بیشتری بگیرد.
٢-١. مخاطبان دینی نبوده ایم :گاهی هم اهمال کاری های دیگران برای ما دلیل ناموجهی است تا به سمت ماهواره گرایش پیداکنیم و همه مواد قانونی و شرعی خودرا دور بزنیم.عده ای از افراد برای دیدن ماهواره به خصوص هر برنامه ی جذابی از آن،این طوردلیل می آورندکه رسانه ملی برنامه جذابی ندارد و ما مجبوریم . اما باید دید آیا حتی به صرف عدم وجودرسانه ای دینی و اخلاقی ما مجازیم به سوی ماهواره و هربرنامه ای ازآن برای سرگرم شدن برویم. اینجا تنها ایراد وارده برخود ما می باشدنه هیچ کس دیگری.
3-١.نظریه ی بیهوده ماهی دادن به مخاطب: همان طورکه اشاره شد امروزه با پیشرفت تکنولوژی وسهل الوصول ترشدن تکنولوژی رسانه ها قطع دسترسی همه جانبه مخاطب نسبت به رسانه هاشدنی نمی باشد . حال مشکل از اینجا پیش می آید که ما نتوانستیم چگونه فکرکردن را به مخاطب یاددهیم و مدام به چه فکرکردن ر ابرای او زمزمه کرده ایم و هنوز نتوانسته ایم سواد رسانه ای مطلوبی را درسطح جامعه باز آفرینی کنیم ومخاطب مابه صرف یک نارضایتی ازبرنامه هاممکن است اینطور برداشت کندکه خبرما یک سویه است و من به تماشای خبر بی بی سی می نشینیم و او واقعیت ها را بدون دست کاری خواهد گفت! یا اینکه شبکه ی من وتوبا فرهنگ من کاری ندارد و فقط می خواهد مرا سرگرم کند! دراینچنین موارد سواد رسانه ای می تواند باطن برخی ازشبکه های ماهواره ای را برای مخاطب افشاکند و مخاطب به این دلایل به سراغ شبکه های خاص ماهواره ای نرود.
4-١.مرغ همسایه غازاست : دربسیاری از موارد حتی با عملکرد خوب صداوسیما دربرخی برنامه ها باز شاهد این هستیم افراد به سراغ ماهواره می روند این از دو عامل ناشی می شود : اول اینکه انسان تنوع طلب است حتی اگرشبکه های داخلی همه خوب باشند او از نظرروانی به کسب دیدن شبکه هایی بیشتر میل دارد و در مورد دوم باید بدانیم که برای ما درخیلی از جاها مرغ همسایه غاز است یعنی حتی اگریک برنامه واحد از شبکه داخلی و خارجی پخش شود عده ای آن برنامه را ازشبکه خارجی دنبال خواهندکرد و برایشان جذاب تراست که این مورد خود ناشی از سیاه نمایی برعلیه شبکه های داخلی است و هم ناشی ازهمان گرایش فکری برخی مخاطبین است. ماهواره تکنولوژی فراگیر رسانه ای امروز در حال شیوع در میان جامعه ی ایرانی است و با توجه به سواد رسانه ای پایین جامعه و عدم فرهنگ سازی چگونه فکرکردن در میان مخاطب و با عملکرد امپریالیستی رسانه های فارسی زبان درجنگ نرم این مورد برای ما فایده ای نخواهد داشت و بهتر است درکنار اقدامات بازدارنده سعی در فرهنگ سازی برای استفاده ازاین تکنولوژی و ارتقای برنامه های فرهنگی خود به ویژه در رسانه ی ملی کنیم .
اگرنگاه منطقی به عادت 50 درصدی مخاطبان ماهواره کنیم خواهیم دید عده ای با فرهنگ سازی از این آمارکم خواهند شد ، عده ی کمی کماکان به دلایل خاص به سمت ماهواره گرایش خواهند داشت و عده ای نیز برای استفاده درست درکنار رسانه ی ملی آن خواهند نشست و این تدابیر مختلف ما چون تقویت شبکه های داخلی، پوشش دهی شبکه های معقول و افزایش سواد رسانه ای و…می باشدکه می تواند با داشتن حتی چنین آماری از مخاطبان در داخل ما را در مقابل جنگ نرم واکسینه کند.
2. جذاب نمودن برنامه های رسانه ی ملی:
وقتی با کسانی که ماهواره تماشا می کنند هم صحبت می شویم علت اصلی این کارخود را ضعف رسانه می دانند. این آمارراهم می توان درتحلیل محتوای نظرات مخاطبان تبیان در ذیل ویژه نامه های فارسی وان و من وتومشاهده نمود. بیش از50درصددرهرویژه نامه علت اصلی رونق این چنین شبکه هایی راضعف صداوسیمامی دانستند.دراین رابطه باصداو سیما به چندباره برمی خوریم:
١-٢- ضعف برنامه ای:همان طورکه اشاره شد برنامه های رسانه ملی ازنظرمخاطبان ایرانی ماهواره بین،ضعیف است.البته این ناقض برنامه های خوب سیما نیست بلکه این مخاطبان برآیندکلی این رسانه را زیر تیغ نقدمی برند.عده ای از این مخاطبان سریال ها و فیلم های سینمایی را درمحتوا و ساخت ضعیف می پندارند و ترجیح می دهندکه با سریال های شبکه های فارسی زبان ماهواره ای خود را سرگرم کنندکه البته شبکه هایی چون نمایش،آی فیلم می تواند بابرنامه ریزی قوی سعی درجبران خلاهای قبلی نمایند.
عده ای دیگر از مخاطبان به ضعف برنامه های خبری و نقدهای سیاسی اشاره می کنند این افراد بر این باور هستند این برنامه هایایک سویه اند یا همه چیز را نمی گویند و ما به این دلیل به سراغ شبکه های خبری فارسی زبان می رویم تا همه چیز را بدانیم! رسانه ملی در اینجا هم با گذر ازخطوط قرمز اضافی و با نگرش عمیق وتکیه برسواد رسانه ای مخاطبان بایدسعی کند این ذهنیت را در مخاطبان تغییردهد.اما مخاطبان دیگرکه به دنبال سرگرمی هایی غیر از فیلم هستند ؛آنان خواستار برنامه هایی جذاب و سرگرم کننده اند و برنامه هایی که بیش از هر جایی،شبکه ی مستند یا برنامه های مستند و طنزشبکه های دیگر بایدآن نیاز را برآورده کنند. ٢-٢. مشکل جدول پخش سیما : برنامه های سیما گاه بسیارخوب وجذاب می باشند اما این کنداکتور نامناسب شبکه ها است که باعث می شود مخاطب احساس کند سیما چیزی برای دیده شدن ندارد ،به طورمثال درماه مبارک رمضان شمامی توانستید در یک ساعت خاص درحداقل سه شبکه قرآن را ببینید یا در ایام22بهمن مدام برنامه های مربوط به این جشن را؛ اما باید برنامه ها متناسب باسلیقه های مخاطبان باشد و متفاوت تا مخاطب گریز پیدا نکند. سیما بایدچون زیر عنوان واحدی برنامه پخش می کند، به صورتی طیف برنامه های خود را قرار دهدکه هم بیشترین سلیقه را در طول روز و دریک ساعت درشبکه های مختلف برآورده کند و هم رقابت را میان شبکه ها از بین نبرد.باید طوری برنامه ها جواب گوی نیازها و سلایق باشندکه مخاطب به خاطر عدم وجود برنامه ی دلخواه به سمت ماهواره نیل پیدا نکند.
3-سوادرسانه ای:
باید با غنی ساختن فرهنگ عمومی جامعه ازطریق رسانه های مختلف همگانی،افراد را به آن درجه ازبلوغ فکری ومصونیت فرهنگی رساندکه خودآگاهانه از برنامه های ضدفرهنگی ماهواره تأثیر نپذیرند اگرچه امکان تحقق آن درحدیک رؤیاست اما باید نهایت کوشش را انجام داد. که این نقش را صدا و سیما و خانواده های آگاه می تواند ایفا کند. فإن اعرضوا فماارسلناک علیهم حفیظا إن علیک إلا البلاغ؛ اگرباز اعراض کردند دیگرتو را نگهبان آن هانفرستادیم برتوجزابلاغ رسالت تکلیفی نیست.
4-کمک نکردن سیمابه ماهواره:
البته این ایراد به رسانه سیما و رادیو هم برمی گرددکه آن چه پیرامون سیماگفته شد به این دو رسانه هم تعمیم دهید.وقتی رسانه ملی به جای نهادینه کردن و اقناع وترغیب مخاطب درجهت پیام های اسلامی و ملی دچار التقاط می شودوخود درجاهایی در زمین امپریالیسم رسانه ای گام برمی دارد وهمان پیغام های این رسانه ها راکمی بومی تر به خورد مخاطب می دهد خودکمکی است که مخاطب بهتر به سمت ماهواره نیل کند و پیام های آن را دریافت کند وقتی در برخی سریال ها ما خود دوستی دختر و پسر را ترویج می دهیم یا موج شباهت آرایش وپوشش مردان و زنان بازیگر به ویژه درسینما به سوی بازیگران ماهواره ای بیشتر می شود این خود زمینه ساز است که مخاطبین به طورآهسته تغییرذائقه دهندوبه سمت ماهواره نیل پیداکنند.
1.پرکردن اوقات فراغت فرزندان ازطریق ورزش و یا سایرتفریحات نه برنامه های ماهواره ای.
٢. کسب اطلاع ازآسیب های شبکه های ماهواره واهداف ومقاصدآن ها.
3.تقویت بنیان های دینی واعتقادی درمجموعه ویژگی های شخصیتی خود و اعضای خانواده.
4.نظارت وکنترل برفرزندان نسبت به استفاده ازماهواره .
۵.استفاده ازکارشناسان ومشاورین مجرب ومتعهد ، درصورت ایجاد مشکلات رفتاری اخلاقی در میان اعضای خانواده به دلیل تأثیرپذیری ازبرنامه های ماهواره ای.
۶.آگاه نمودن فرزندان از تبعات ویرانگر استفاده از ماهواره به شکل دوستانه وصمیمانه.
۷.درصورت استفاده از ماهواره، اقدام به قفل نمودن شبکه های غیر اخلاقی جهت غیرقابل دسترس کردن برای .فرزندان و فایل بندی مناسب آن ها.

 

 

 

 

 

 

 

 

نتیجه گیری:
رسانه هاکارکردی دو سویه دارند اما بیشترین حجم بهره گیری از آن ها درنظام سلطه قرار دارد، چنان که می توان رسانه ها را ابزارحفظ وگسترش قدرت استکباری واستعماری دانست.رسانه ها پل ارتباطی و وسیله تسلط برافکار و احساسات بشریت در دوران معاصر به شمارمی روند و همیشه رسانه داران دنیا طلب بیشترین استفاده از رسانه را درجنگ نرم بکارمی برند.در این که مسئولان فرهنگی به ویژه رسانه ملی می بایست در این زمینه خط مقدم دفاع ازکیان خانواده باشند و اسلام ناب و انقلاب اسلامی مردم ایران را از تهاجم فرهنگی وهویت غربی محفوظ بدارند،تردیدی نیست اما نقش مربیان وخانواده دراین نبرد فرهنگی غیرقابل انکاراست.در واقع خانواده ها هستندکه می توانند با استفاده مؤثر و آگاهانه از رسانه ها و مدیریت و نظارت براستفاده رسانه ای منزلشان ، به حفاظت ازخود و اعضای خانواده بپردازند. والدین باغبان باغچه زندگی هستند پس درتربیت گل های خوش بو و لطیف آن باید محتاطانه عمل کنندو با تربیت صحیح خودآمادگی های انحطاطی را در وجودشان نابود سازند تا خدای ناکرده اسیر دیوشهوت نشوند.نگذارند برنامه های گمراه کننده روح و روان پاک و دست نخورده فرزندان آن ها را آلوده ساخته وگل زندگی شان را پژمرده نماید . والدین باید بدانند یگانه عامل مثبت و مهم که قادر است انسان را از انحرافات برهاند عامل دین و اعتقادات مذهبی است پس باید گوش به زنگ و محتاط باشند وسعی کنند به خاطر سلامت روانی و اخلاقی فرزندشان و داشتن جامعه ای سالم آن ها را درست تربیت کنندتا زمینه های انحراف و بحران تضعیف یافته و از بین برود و تنها والدین با تربیت چنین فرزندان سلیم النفس وپاک نهادی است که می توانند به خودشان ببالند و افتخارکنند.

 

 

پی نوشت ها