چكيده
مفهوم اسراف، تنها به معناي زياده‌روي در مال نيست، بلكه به هر گونه تجاوزكاري و زياده‌روي در انديشه‌، عمل و رفتار انسان گفته مي‌شود. در اين ميان آيات و روايات پرده از ابهامات موجود در اطراف اسراف برداشته، حدود، ابعاد و انواع آن را مشخص مي‌كند و حتّي براي درمان آن هم برنامه و دستور‌العمل مي‌دهد.
حوزة معنايي اسراف با مفاهيمي چون تبذير، اتلاف، افراط و تفريط، اتراف، اقتار در ارتباط است به گونه‌اي كه هر يك از آن‌ها از زاويه‌اي خاص به اين مسأله مي‌نگرند. آيات و روايات بسياري به مسأله اسراف و نيز راههاي درمان آن پرداخته و تمامي ابعاد آن را شفاف ساخته‌اند تا از اين رهگذر انگيزة قوي و عالمانه در افراد ايجاد شود و زمينه پرهيز از اسراف در ابعاد فردي و اجتماعي زندگي آنها فراهم آيد.
با نظر به آموزه‌هاي اسلامي و نيز مصاديق اجتماعي اسراف، عوامل اسراف را مي‌توان در مواردي چون غفلت از ياد خدا، عدم توجه به آخرت، ضعف ايمان وجود خودنمايي‌ها و چشم‌ و هم چشمي‌ها، رفاه بيش از حد تبليغات سوء و … جستجو كرد؛ عواملي كه تداعي‌گر يك الگوي غلط زندگي بوده كه بالطبع تمام جزئيات آن نيازمند تجديد‌نظر مي‌باشد.
ممنوعيت اسراف يك ممنوعيت عمومي بوده و همة ابعاد زندگي فردي و اجتماعي انسان را شامل مي‌شود و به دليل همين گستردگي است كه همواره اين پديده صدمات جبران ناپذيري را بر پيكرة اخلاق و بهداشت جسم و روان افراد جامعه وارد مي‌سازد و با مختل كردن حيات اقتصادي آن، جامعه را به مستعمره‌اي براي بيگانگان و بازاري براي كالاهاي مصرف و نه چندان مرغوب آنها تبديل مي‌سازد.
توجه به الگوي صحيح مصرف در اسلام در قالبهايي چون، اعتدال، ميانه‌روي و قناعت، ابزاري قوي در جهت جبران ضررهاي ناشي از اسراف و تبذير و رسيدن به زندگي ايده‌آل و توأم با عزت و آرامش خواهد بود.
واژگان كليدي: اسراف،‌ تبذير، افراط، تفريط، اتراف، اتلاف، اقتار و تقتير، اقتصاد، اعتدال، انفاق و قناعت مي‌باشد.

متن کامل تحقیق